01 lipca 2019

Dziś przypada 10-rocznica śmierci Józefa Świątkiewicza- złożono kwiaty.

Najlepszy chłapolog

            - Józef Świątkiewicz na niwie regionalnej był prawdziwym fenomenem na skalę co najmniej Wielkopolski –uważa Jerzy Zielonka, kościański regionalista, współtwórca Tygodnika Regionalnego „Panorama Leszczyńska, dziennikarz. – Poznałem go w latach 70-tych XX w. poprzez dr Henryka Florkowskiego, pełniącego wówczas funkcję prezesa Towarzystwa Miłośników Ziemi Kościańskiej. Dr Florkowski dowiedział się o młodym wtedy chłopaku zafascynowanym rodami ziemiańskimi na spotkaniu z czempińskimi harcerzami, w którym brał udział m.in. nauczyciel Czesław Przygodzki. Po jakimś czasie spotkaliśmy się z Józefem w domu dr Henryka Florkowskiego. Spotkanie to było dla mnie o tyle istotne, że również moje zainteresowania były skierowane na dzieje wielkopolskich rodów szlacheckich. Zapisał się on później do Towarzystwa Miłośników Ziemi Kościańskiej, którego przez długi czas był najmłodszym członkiem.

            Ilu historyków- regionalistów, samorządowców czy działaczy społecznych, ale też zwykłych mieszkańców ziemi kościańskiej, a nawet szerzej Wielkopolski, tyle jest różnych wspomnień o Józefie Świątkiewiczu- wybitnym regionaliście z Czempinia, którego 10-rocznicę śmierci będziemy obchodzić 1 lipca. Dla niektórych był najwybitniejszym chłapologiem, czyli znawcą rodu Chłapowskich, z którego wieloma przedstawicielami utrzymywał osobisty kontakt. Dla samorządowców z tej racji że pełnił funkcję radnego powiatu kościańskiego II i III kadencji jest pamiętany jako ten, któremu na sercu było dobro wspólne. Nauczyciele, dziennikarze oraz ludzie związani z kulturą wspominają go, jako tego, który zawsze udostępniał swe przebogate zbiory regionalne. Pamiętany jest także z tego że dla każdego, kto o to poprosił znajdował chwilę czasu, aby przybliżyć historię swej małej ojczyzny. Studentom udzielał rad przy pisaniu prac magisterskich. Dla realizujących filmy o tematyce historycznej jak np. twórcom serialu „Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy” był w charakterze eksperta kopalnią wiedzy. Sam, odkrywając historię bardzo cenił sobie kontakt z ludźmi.

            - Wiedzę o przeszłości uzyskuje się od konkretnych osób – twierdził Józef Świątkiewicz. – Utrzymuję więc kontakty z przedstawicielami rodziny Chłapowskich z Krakowa, Poznania, a nawet Londynu.

            Józef Świątkiewicz był historykiem- samoukiem. Przez wiele lat pracował jako ślusarz w zakładach Hipolita Cegielskiego. Podczas ciekawych rozmów nierzadko opowiadał o pracach, których celem było zbudowanie kilkupiętrowego silnika okrętowego. Pomimo tego, że nie był zawodowym historykiem w niektórych aspektach przerósł wielu „następców Herodota”. Jak wielu uważa to on przyczynił się do odkrycia na nowo Maurycego Komorowicza- wulkanologa, który został pochowany na czempińskim cmentarzu. Z inspiracji Józefa Świątkiewicza zostały odnowione groby gen. Dezyderego Chłapowskiego, jego żony oraz Księżnej Łowickiej w Rąbiniu. To za jego m.in. sprawą zostały odrestaurowane stacje kopaszewskiej drogi krzyżowej ufundowanej w XIX w przez Jana Koźmiana.

            - Dla Józefa Świątkiewicza oprócz ludzi ważne były też miejsca – dodaje Jerzy Zielonka. – Opiekował się krzyżami na mogiłach w jarogniewickim lesie, był pasjonatem klasztoru Benedyktynów w Lubiniu, a przede wszystkim walczył o to, aby na naszym terenie nie powstała w latach 80-tych XX w. kopalnia węgla brunatnego, które wszystkie te obiekty i zabytki, których los leżał mu na sercu by pochłonęła.

            Gdy władze państwowe w latach 80-tych XX w. planowały w naszym regionie uruchomić odkrywkową kopalnię węgla brunatnego, współtworzył klub „Warta nad poznańskim rowem”. Na łamach m.in. tygodnika „Panorama Leszczyńska” pisał teksty, w których przedstawiał zagrożenia jakie za sobą może nieść ta inwestycja. Organizacji i stowarzyszeń do których należał było dużo więcej.

            - Działał w Towarzystwie Miłośników Ziemi Kościańskiej, Radzie Muzeum Regionalnego w Kościanie, w Porozumieniu Ziemia Kościańska oraz Stowarzyszeniu Przyjaciół i Sympatyków Ziemi Czempińskiej, Krzywińskim Towarzystwie Kulturalnym – wylicza Stanisław Wiśniewski, czempiński regionalista, przyjaciel Józefa Świątkiewicza. – Wniósł także swój wkład w organizację wystaw w „Bibliotece Raczyńskich” w Poznaniu pt: „Być Polakiem”. Gdy w 1997 r. podjął prace w korporacji rolnej „Agros” jako kustosz pałacu w Czempiniu stał się prawdziwym animatorem kultury. Zorganizował wiele koncertów z cyklu „Muzyka w pałacach”. Jako prezes Czempińskiego Towarzystwa Kulturalnego był organizatorem ponad 50 koncertów muzyki klasycznej oraz występów chórów z Polski i zagranicy.

            Ważna dla Józefa Świątkiewicza była także działalność wydawnicza. Jego artykuły były publikowane m.in. w „Wiadomościach Kościańskich” i „Panoramie Leszczyńskiej”. Był autorem lub współautorem także kilku monografii takich jak „80 lat klubu sportowego Helios Czempiń”, która ukazała się pod jego redakcją. Najbardziej cenił sobie jednak artykuł opowiadający o związkach gen. Dezyderego Chłapowskiego z Francją, który znalazł się w książce pod redakcją prof. Andrzeja Kwileckiego pt: „Ziemiaństwo wielkopolskie”. O tym że książki były dla niego bardzo ważne, świadczy fakt, że posiadał sporą biblioteczkę i jako członek Wielkopolskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki, prezentował swe zbiory na wystawach w Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu. Swą pasją, zainteresowaniami, odkryciami regionalnymi Józef Świątkiewicz lubił się dzielić z innymi podczas wygłaszanych referatów m.in. w ramach Towarzystwa Miłośników Ziemi Kościańskiej, czy sesji „Wierni niepodległej”. Uwielbiał krzewić miłość do swej małej ojczyzny najmłodszym. Bywał jako gość w wielu szkołach noszących imię  gen. Dezyderego Chłapowskiego m.in. w Bojanowie k. Rawicza, Trzciance, Poznaniu, czy Rogoźnie. Zawsze pozytywnie odpowiadał na zaproszenie młodzieży oraz nauczycieli Gimnazjum im. Prof. Stanisława Kielicha w Borowie i Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Westerplatte w Czempiniu. Za swą działalność regionalną i kulturalną otrzymał sporo odznaczeń m.in. za zasługi w rozwoju Województwa Poznańskiego, medal za ochronę Zabytków Województwa Poznańskiego, medal Fundacji dr H. Florkowskiego i Synów- Ziemia Kościańska Swojemu Miłośnikowi. Krótko przed śmiercią nadano mu godność „Honorowego Obywatela Gminy Czempiń”, a pośmiertnie Towarzystwo Miłośników Ziemi Kościańskiej przyznało medal „Bene Meritus- za wybitne zasługi dla Towarzystwa i Regionu”.

            Oprócz pasji regionalnej Józef Świątkiewicz był przede wszystkim człowiekiem dla którego ważna była rodzina i przyjaźń. Dla dwójki dzieci Małgorzaty i Krzysztofa był czułym ojcem, a dla żony Haliny wspierającym ją mężem. Ona sama do jego pasji podchodziła z ogromnym zrozumieniem.

            - Regionalizm pochłaniał mężowi sporo czasu, ale była to jego wielka pasja i z tym się musiałam pogodzić – mówi Halina Świątkiewicz. – W ostatnich latach życia, gdy pozwalało mu na to zdrowie, bardzo lubił wyruszyć w teren z aparatem wykrywającym metal. Gdy znalazł jakąś monetę, guzik od munduru czy inny przedmiot był bardzo zadowolony.

            W ostatnich miesiącach życia coraz bardziej podupadał na zdrowiu. Rozmowy z nim o przeszłości, teraźniejszości, o tym co ważne w życiu, do końca były prawdziwą intelektualną ucztą. Niestety 1 lipca 2009 r. telefon od jego córki Małgosi informujący o śmierci Taty wszystko to przerwał…

Gerwazy Konopczyński

 

 

W dniu 10 rocznicy śmierci Józefa Świątkiewicza, Honorowego Obywatela Gminy Czempiń, na Jego grobie, na Cmentarzu Parafialnym w Czempiniu, złożono wiązanki kwiatów.